Maqaallo

Waxaan ahay saxafi ku nool magaalada Muqdisho oo ay muddo dhowr iyo toban sano ah is garanayeen Cabdicasiis Maxamuud Guuleed (Afrika) kaasoo ay xalay Xarakada Al-Shabaab ku dishay meel aan sidaa uga fogeyn Madaxtooyada. Afrika mar waxaan ahayn saaxiibo aad isugu dhow, mar kalana waxaan kasoo wada shaqeynay…

Hodan ma aysan filaneyn iney ku iman doonto nolosheeda maalin ay cadaalad u raadsan doonto Xarakada Mujaahidiinta Al-shabaab. Waa qisada hooyo Soomaaliyeed oo aan dooneyn inaan magacaabo halka ay ka degan tahay gobolka Leicester ee dalka Ingiriiska. Waxay Hodan iiga sheekeysay saameynta ay dagaalada…

Waxaa igu dhaliyey in aan qoro maqaalkan anigoo aad u mashquulsan, asbuucan markii aan daawaday taxane 12 qaybood ah oo Xarakada Al-Shabaab ay labadii bilood oo lasoo dhaafay ku baahinayeen baraha bulshada kaasoo ay ciwaankiisa ka dhigeen aayad quraan ah qaybteeda danbe tasoo oranaysa (سَاءَ مَا…

Dawladda Itoobiya waa dawlad waligeed laga xukumi jirey Kaniisadda, waa dawlad u afduuban koox tiro yar oo kiristaan ah.

Warbaahintu waa aalad saameyn ku leh ra'yal caamka bulshada, waxaa loo adeegsaday abuurista kacdoono bulsho, ridista dowlado, shakhsiyaad, iyo hurinta colaado. Waxey dad badani u arkaan iney saxaafadu tahay mihnad mushahar lagu raadsado, halka qaar kalena ay u arkaan goob ay tahay in dadka looga…

Waxaa dunida ka socday shirar waa weyn oo looga hadlayo isbadalka ku yimid cimilada, saxaafadda dunidu waxey tabinayaan saameynta isbadalka cimilada iyo sara u kaca heer kulku uu ku keenay nolosha iyo duunyada. Waxaa socda mudaharaadyo waa weyn oo xiriir la leh shirarkaas.

Dowlad walba oo aduunka ka jirta, ama maamul walba oo meel ka taliya, wuxuu leedayahay ciidamo isaga u gaar ah, kuwaas oo ka dhigan cudud uu ku maquuniyo cid walba oo cadaw ku ah ama ka hortimaada danaha istiraatiijiga ah ee ay dawladaas ama maamulkaasi leeyahay.

Gabaygaan oo ka hadlaya Guushii reer Afghanistan iyo Jabka Maraykanka gaaray waxaa tiriyay Cabdullaahi Yaasiin Jaamac (Cabdullaahi soomaali).

Waxaa maalmihii lasoo dhaafay bogaga internetka iyo baraha bulshada ee ay Soomaalidu ku xiriirto lagu soo bandhigayay tixane maqal iyo muuqaal ah kuwaas oo lagu falanqaynayo khaladaadka dhanka diinta ah ee ku jirta dustuurka ay ku dhaqanto dowlada Soomaaliya.

Waa Maqaal uu wadaadyare Xaashi uu ku eegayo waxa ay latahay sida guusha Taliban ay usaameyn doonto jihaadiyiinta Soomaaliya.

"Ilaahay wuxuu noo ballanqaaday guul, Buushna guuldarro iyo inuu na tirtiri doonio; waase loo joogaa labada ballanqaad midka rumoobi doona" – Mullah Cumar, hoggaamiyihii hore ee Daalibaan, 2001.

Maalmahan waxay qeylla dhaan kasoo yeeraysaa bulshada magaalada Hargeysa kadib markii halkaas laga yagleelay xarun lagu fasahaadinayo ragga iyo dumarka hadaba akhriso warbixintan soo socota.

Xarunta madaxtooyada ee magaalada Muqdisho oo ay gacanta ku hayaan ciidamo shisheeye ayaa xalay laga xusay munaasabadda 1-da luuliyo, iyadoo uu madaxweyne Farmaajo khudbadiisa ku sheegay in dalku xor yahay oo Soomaaliya meel wanaagsan mareyso.

Muddooyinkii ugu dambeeyay waxa ay dadkeennu wajahayeen jahawareer siyaasadeed iyo kuwo amni. Waxa dhacdey in xukuumaddii federaalka iyo ciidankeedii ku kor dagaallamaan dadkii shacab ahaa, heer ay haayadihii reer galbeed ee dawladda taageeri jirey sheegeen in 60 illaa 100 kun oo qoys ay qaxeen. Intii…

Taariikhda dunida qiso waliba meel bay ka bilaabantaa islajeerkaasna meel kale ayey ku dhammaataa.

Wariye Cabdullaahi Yaasiin Jaamac oo kamid ah suugaanlayda Soomaaliyeed ayaa tiriyay gabay uu diiradda ku saarayo isdilka udhaxeeya Xabashida Itoobiya.

Ra'iisulwasaaraha Itoobiya, Abiy Axmed, 4tii Nofembar go'aankiisii ahaa in ciidamo federaal ah loo diro gobolka Tigreega ee Waqooyiga dalkaas ayaa u'eg mid argagax iyo qasba ku beeray gobolka Geeska Afrika iyo meelo ka baxsan gobolka. Qowmiyadaha ku dhaqan dalkaas ayaa tiro ahaan lagu sheegaa…

Telefeshinka caanka ah ee Aljazeera ayaa xalay waraysi ka qaadday madaxweynaha Faransiiska ninka lagu magacaabo Emmanuel Macron.

Berigii uu dalku u qaybsanaa hoggamiyeyaasha dagaalka (warlords) ayaa degmo ama deegaan ka mid ah dalka Soomaaliya waxa ka jiray nin Janan ah oo la oran jiray "Jananka laba ciidan", waxaana loogu bixiyey laba ciidan oo ah laba reer oo mid magaalada ku sugan yahay, midka kalena magaalada soo…

Iyada oo horeba loo ogaa in hogaamiyeyaasha carabtu ay xidhiidh qarsoodi ah la lahaayeen dawladda Israa'iil ayaa haddana waxa aad loo hadal hayaa heshiiskii layaabka ahaa ee shaley ka dhacey washington. Kaas oo ay madaxda Imaaraatka, Baxreyn iyo yuhuuddu kala sexeexdeen wax loogu yeedhay heshiis…